Στον ιστορικό χώρο του Αγίου Αθανασίου στον Παλαμά Δομοκού, όπως κάθε χρόνο πραγματοποιήθηκε και φέτος εορταστική εκδήλωση με τη δέουσα επισημότητα τιμώντας την Επαναστατική Εξέγερση της 7ης Μαρτίου 1878, με την Ύψωση της Σημαίας της Επαναστάσεως από τους μαχητές του τόπου. Είναι μια επέτειος που καθιερώθηκε ως δημόσια τοπική εορτή στην επαρχία Δομοκού με το Π.Δ. 271/6-8-1998.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν τοπικοί φορείς κάτοικοι της κοινότητας Παλαμά και της ευρύτερης περιοχής του Δομοκού. Ο πανηγυρικός της ημέρας εκφωνήθηκε από το Γυμνασιάρχη Σπερχειάδας, κ. Σωτηρόπουλο Γεώργιο.
Στεφάνια κατέθεσαν: οι Βουλευτές Φθιώτιδας, κκ Χειμάρας Θεμιστοκλής και Σαρακιώτης Ιωάννης, ο Δήμαρχος Δομοκού, κ. Χαράλαμπος Λιόλιος, ο Αντιπεριφερειάρχης Πολιτικής Προστασίας Π.Ε Φθιώτιδας κ. Καρακάντζας Αθανάσιος, ο Αντπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας & Αλιευτικής Πολιτικής κ. Κώστας Αποστολόπουλος, η Αντιπρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Στερεάς Ελλάδας, κα. Σοφία Αγγελοπούλου, ο Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Σπύρος Λάμπου, ο Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δομοκού κ. Καλαμπαλίκης Ανδρέας, ο Αντιδήμαρχος Περιβάλοντος και Ποιότητας Ζωής του Δήμου Δομοκού κ. Γεώργιος Λελεντζής, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Παλαμά, κ. Μπουντής Βάϊος, ο Διοικητής της 695ΑΒΠ/2Η ΥΑ κ. Κυρίτσης Κωνσταντίνος, ο Εκπρόσωπος της Γενικής Περιφερειακής Αστυνομικής Διεύθυνσης Στερεάς Ελλάδας Υπαστυνόμος Α’ κ. Γουϊγούης Στέλλιος, ο Διοικητής του Αστυνομικού Τμήματος Δομοκού κ. Τσιαβάκης Κωνσταντίνος, ο Διοικητής του Πυροσβεστικού Κλιμακίου Δομοκού κ. Καρκάνης Δημήτριος, ο Εκπρόσωπος της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού του Ν. Φθιώτιδας, κ. Τσιλαλής Νικόλαος, ο Πρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας κ. Δρακάκης Δημήτριος, η Πρόεδρος του Αθλητικού και Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Δομοκού, κα. Μητσοπούλου Κωσταντία, ο Πρόεδρος του Ιατρικού συλλόγου Φθιώτιδας, κ. Γεωργίου Χρήστος, ο Εκπρόσωπος του Πολιτιστικού Συλλόγου Παλαμά, κ. Κακάρας Γεώργιος, η Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Δομοκού κα Έρρικα Γκούβα.
Πανηγυρικός της ημέρας
Όταν το 1453 η Βασιλεύουσα έπεφτε στα χέρια των Τούρκων, η λαϊκή συνείδηση του Ελληνισμού δεν συμβιβάστηκε με το γεγονός της κατάλυσης της Κρατικής του υπόστασης και της Ελευθερίας του. Εκπεφρασμένη μέσω του στίχου: «Πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι» του Δημοτικού Τραγουδιού της Αγια Σοφιάς, δεν ήταν απλά ένας ρομαντικός θρήνος, αλλά μια δήλωση αποφασιστικότητας για την Εθνεγερσία του Γένους και την αποκατάσταση της Ελευθερίας των Ελλήνων.
Τα μέσα του 19ου αιώνα βρίσκουν την Ελλάδα Ανεξάρτητη αλλά τραγικά περιορισμένη στις περιοχές της Στερεάς, της Πελοποννήσου και των Κυκλάδων. Συμπαγείς Ελληνικοί πληθυσμοί παρέμεναν εκτός των ορίων του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους υπό την καταπίεση του Κατακτητή. Σε όλους αυτούς όμως σιγόκαιε η φλόγα της επιθυμίας για λευτεριά, η οποία απλά περίμενε την κατάλληλη στιγμή να μεταβληθεί σε πυρκαγιά που θα πυρπολούσε την οίηση των Τούρκων και θα επανέφερε την Ιστορική κανονικότητα.
Η περιοχή του Δομοκού, η περιοχή μας, είχε την ατυχία να βρίσκεται εκτός των ορίων του πρώτου Ελληνικού Κράτους, τόσο κοντά αλλά και τόσο μακριά από αυτό. Δίπλα μας, σε μικρή απόσταση βρίσκονταν τα όρια του Χριστιανισμού, της Ελευθερίας, της Αξιοπρέπειας, της Δικαιοσύνης. Οι κάτοικοι της περιοχής μας όμως δεν μπορούσαν να μετέχουν σε αυτά. Ο Τουρκικός Στρατός, συνεπικουρούμενος από άτακτα σώματα Τουρκαλβανών και Γιουρούκων που μεταφέρθηκαν από τα βάθη της Ασίας για να ανατρέψουν την πληθυσμιακή σύνθεση της περιοχής, επανέφεραν τους προγόνους μας στην πικρή γι’ αυτούς πραγματικότητα της καταπίεσης και των εξευτελισμών.
Το γένος των Ελλήνων όμως έχει αποδείξει διαχρονικά ότι δεν συμβιβάζεται με την έλλειψη Ελευθερίας, με το διωγμό των Θρησκευτικών του πεποιθήσεων και με την αλλοίωση των Ανθρωπιστικών αξιών, που αυτό δημιούργησε και μεταλαμπάδευσε και στους υπόλοιπους λαούς. Πάμπολλες εξεγέρσεις είτε με πρωτοβουλία των κατοίκων της επαρχίας Δομοκού είτε με τη διακριτική ενθάρρυνση της Μητέρας Πατρίδας ξέσπασαν, με έναν μόνο σκοπό. Την Ελευθερία.
Το 1854 κι ενώ διεξαγόταν ο Κριμαϊκός Πόλεμος, ένοπλα τμήματα από το Ελληνικό έδαφος εισήλθαν στην περιοχή από τον Ασβέστη και το Τρίλοφο, ενώθηκαν με ντόπιους ανυπότακτους Έλληνες και την κατέλαβαν σχεδόν ολόκληρη, με εξαίρεση το Δομοκό. Η ήττα όμως των επαναστατών στη Σκάρμιτσα αλλά και οι συνθήκες στο διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον, οδήγησαν στην αποτυχία του εγχειρήματος και στην απόσυρση των επαναστατών στα Ελλαδικά εδάφη.
Παρόμοια τύχη είχε το επαναστατικό κίνημα που εξερράγη κατά την περίοδο της Κρητικής Επανάστασης του 1866. Τα κυριότερα γεγονότα, με σημείο αναφοράς την περιοχή μας ήταν η επίθεση του οπλαρχηγού Κυριάκου με 300 άντρες κατά των Τούρκων στη Χιλιαδού τον Οκτώβριο του 1866, η προσβολή των Τούρκων στο Νεζερό από τον οπλαρχηγό Κωσταρέλλο και η χρήση του γειτονικού Μακρολίβαδου ως έδρα δράσης κατά των κατακτητών τον Μάιο του 1867 από τα σώματα των καπεταναίων Καλαμάτα, Βουλγαράκη και Κυριάκου. Όμως η διπλωματική διευθέτηση του Κρητικού Ζητήματος από τις Μεγάλες Δυνάμεις ανάστειλε κάθε επαναστατική δραστηριότητα και στην περιοχή Δομοκού, αφού το Ελληνικό Κράτος υποχρεώθηκε να αποθαρρύνει καθέναν και κάθε τι που στρεφόταν εναντίον του Σουλτάνου.
Αυτό όμως δεν απογοήτευσε τους υπόδουλους της περιοχής Δομοκού, που άρχισαν τη δεκαετία του 1870 να οργανώνονται σε «καπετανάτα». Το πιο γνωστό υπήρξε αυτό με έδρα το γειτονικό Νεοχώρι και διοικούσα επιτροπή ή «τριμελία» αποτελούμενη από τον ιερέα του χωριού Δημήτριο Κανάκη, το Βασίλειο Κόκκινο από την Ομβριακή και το Δημήτριο Αβαριτσιώτη από τη Μελιταία. Γραμματέας ήταν ο Δομοκίτης Δημήτριος Μάμμος. Σκοπός των καπετανάτων ήταν η προετοιμασία και ο συντονισμός των επαναστατικών ενεργειών στην περιοχή του Δομοκού και στη γειτονική Θεσσαλία και η υποστήριξη των ενόπλων σωμάτων που διείσδυαν στην περιοχή από την ελεύθερη Ελλάδα. Σημαντικές μάχες έγιναν στις περιοχές «Στενά Λιθάρια», έξω από το Δομοκό, στο Τουρκικό χωριό Πασαλί, κοντά στην Αγόριανη, το οποίο ο οπλαρχηγός Φούντας κατέστρεψε ολοσχερώς γιατί υπήρξε ορμητήριο των Τούρκων κατά των Ελλήνων της περιοχής, στο Βαρδαλή, με ατυχές για τους επαναστάτες αποτέλεσμα και αλλού.
Στις 7 Μαρτίου 1878, εδώ στον Παλαμά, στον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου, πραγματοποιήθηκε συνέλευση των οπλαρχηγών, οι οποίοι ύψωσαν την επαναστατική σημαία και ορκίσθηκαν να αγωνιστούν μέχρις εσχάτων για την πολυπόθητη λευτεριά. Η επαναστατική αυτή προκήρυξη απευθύνεται «προς τας Ευρωπαϊκάς κυβερνήσεις» και καταλήγει με την προσήλωση των ξεσηκωμένων στον αγώνα για την Ένωση με τη Μητέρα Πατρίδα και στην επίκληση για υποστήριξη εκ μέρους τους.
Και πράγματι, ο αγώνας των επαναστατών αυτή τη φορά έφερε το πολυπόθητο αποτέλεσμα. Τρία χρόνια μετά, η περιοχή του Δομοκού, μαζί με τη Θεσσαλία και την περιοχή της Άρτας ενσωματώθηκε στο Ελληνικό Κράτος. Οι πόθοι των σκλαβωμένων από το 15ο αιώνα κατοίκων έλαβαν σάρκα και οστά και τα δάκρυα χαράς διαδέχθηκαν τους λυγμούς της λύπης.
Κυρίες και Κύριοι
Η Συνέλευση των Επαναστατών σε αυτόν εδώ τον τόπο και η Προκήρυξη η οποία συνετάγη αποτελούν ένα ιδιαίτερο ορόσημο τόσο για την Τοπική Ιστορία όσο και για την Ελληνική Ιστορία γενικότερα.
Για τον ουδέτερο, μη μυημένο παρατηρητή αποτελεί παράδοξο η επιλογή του Ναού του Αγίου Αθανασίου ως τόπου συγκέντρωσης. Ο πιο υποψιασμένος όμως Ιστορικός θα συμφωνήσει με τον απλό Έλληνα ότι η Ελλάδα και ο Χριστιανισμός αποτελούν για χιλιετίες έννοιες αλληλένδετες. Στη λιτάνευση της εικόνας της Παναγιάς Οδηγήτριας αποζητούσαν τη δύναμη και την εγκαρτέρηση οι πολιορκημένοι της Κωνσταντινούπολης το 1453. Την Οκτάηχο και τα Ευαγγέλια χρησιμοποιούσαν οι υπόδουλοι ως Αναγνωστικό για την Παιδεία των Ελληνόπουλων. Στην Αγία Λαύρα σε μια συγκινητική αλλά και συναρπαστική παραλληλία με τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εδώ στις 7 Μαρτίου 1878, οι Οπλαρχηγοί δέχτηκαν την ευλογία της Εκκλησίας και αποφάσισαν την έναρξη του Αγώνα. Στο Μοναστήρι στο Αρκάδι βρήκαν καταφύγιο οι Κρήτες Επαναστάτες και αντιστάθηκαν μέχρις ενός στην εξέγερση του 1866. Είναι συγκινητικό λοιπόν το ότι οι πρόγονοί μας σε αυτόν εδώ τον τόπο αποφάσισαν μετά από τη Θεία Λειτουργία να διατρανώσουν την θέλησή τους για απαλλαγή από τη Σκλαβιά. Ένα γεγονός απόλυτα συνεπές προς την Ιστορική Παράδοση των Ελλήνων.
Ένα άλλο σημείο που απαιτεί την προσοχή μας είναι έλλειψη μισαλλοδοξίας, εθνικού φανατισμού κι εκδικητικότητας. Η επικράτηση της Επανάστασης, σύμφωνα με την προκήρυξη, δεν θα σημάνει διωγμό των Οθωμανών και ιδιοποίηση της περιουσίας τους. Παρά την καταπίεση 450 χρόνων αλλά και τις πρόσφατες διώξεις οι Επαναστάτες διακηρύσσουν ότι η ζωή και η περιουσία των Τούρκων κατοίκων θα γίνουν σεβαστές αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά το ότι οι Ανθρωπιστικές αξίες που αναπτύχθηκαν προ αιώνων σε αυτόν τον τόπο, υπηρετούνται διαχρονικά από έναν λαό που μπορεί να στερήθηκε την Ελευθερία και την Αξιοπρέπειά του για τόσα χρόνια αλλά τίποτε δεν στάθηκε ικανό να τον κάνει να απολέσει την Ιστορική του ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά του.
Η κεντρική όμως ιδέα της προκήρυξης είναι η Ελευθερία και η απόκτησή της με οποιοδήποτε τίμημα, ακόμα και αν αυτό είναι η απώλεια της ζωής. Στο σημείο αυτό δεν υπάρχει καμιά πρωτοτυπία. Επαναλαμβάνονται τα λόγια του Λεωνίδα, του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, των Αγωνιστών του 21 και οι στίχοι του Ρήγα Φεραίου. Γιατί αυτός ο λαός είτε κατοικεί στα Σφακιά, είτε στη Μάνη είτε στο Σούλι είτε εδώ στο Δομοκό αέναα και διαχρονικά αυτό επιζητά και αυτή την απάντηση γνωρίζει να δίνει σε όποιον επιβουλεύεται την ελευθερία του. Ελευθερία χωρίς συμβιβασμούς. Ελευθερία χωρίς φόβο.
Όλα τα ανωτέρω αναδεικνύουν τη Συνέλευση των οπλαρχηγών σε ένα σημαντικό σημειολογικά γεγονός της Ελληνικής Ιστορίας, την ανυψώνουν και την τοποθετούν ισότιμα δίπλα σε παρόμοια ορόσημά της. Αποτελεί ένα κρίκο σε μια αλυσίδα που ενώνει τον αρχαίο βασιλιά αυτού του τόπου, τον Αχιλλέα που διακήρυττε ότι προτιμά τον ένδοξο θάνατο από τη ζωή μέσα στην περιφρόνηση, τον Μιλτιάδη, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, τους Επαναστάτες του 21, τους ήρωες της Πίνδου φτάνοντας ως τους ήρωες της Κύπρου που είναι θαμμένοι στα φυλακισμένα μνήματα. Οι συναχθέντες εδώ οπλαρχηγοί δεν είπαν τίποτε περισσότερο ή τίποτε λιγότερο απ’ ότι απαντά διαχρονικά ο Ελληνισμός στις δυνάμεις του Σκότους και της Βίας.
Για το λόγο αυτό σε αυτούς που πριν από 144 χρόνια διατράνωσαν εδώ την επιθυμία τους για Ελευθερία αρμόζει κάθε δέουσα τιμή.
ΘΝΗΤΟΙ ΤΟΙΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙΣ ΓΟΝΥ ΚΛΙΝΑΤΕ!
