Ήθη και Έθιμα
Oι πολιτιστικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή του Δήμου αφορούν, κατά κύριο λόγο, παραδοσιακά πανηγύρια που πραγματοποιούνται στο σύνολο σχεδόν των Τοπικών Κοινοτήτων, κυρίως κατά την ημέρα εορτασμού του Πολιούχου της κάθε κοινότητας.
Βέβαια, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες πραγματοποιούνται επιπλέον εκδηλώσεις, κυρίως μουσικοχορευτικές – αθλητικές αλλά και ψυχαγωγικές με θεατρικές παραστάσεις κλπ. Μπορείτε να ενημερώνεστε για τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις από τη διαδρομή: “Εκδηλώσεις του Δήμου”.
Αξίζει να αναφέρουμε την αναβίωση των σπουδαιότερων εθίμων στη Τ.Κ. Νέου Μοναστηρίου, όπου η πλειονότητα του πληθυσμού προέρχεται από την Ανατολική Ρωμυλία. Αυτά τα έθιμα είναι οι “Ντιβιτζήδες & Καμήλες” και το “Κουρμπάνι”, που γιορτάζονται την Πρωτοχρονιά και την Ανάληψη του Κυρίου αντίστοιχα.
Το Κουρμπάνι είναι παραδοσιακή εκδήλωση η οποία γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου την ημέρα της Αναλήψεως στο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Κουρμπάνι σημαίνει θυσία και σύμφωνα με τη παράδοση το έθιμο διατηρείται από την Ανατολική Ρωμυλία, όπου εκεί γινόταν πάνω στο καλέ μπαίρ στην Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Θυσιαζόταν ένα ελάφι και μετά γινόταν αγώνες πάλης. Κάποια χρονιά όμως δεν κατάφεραν να πιάσουν το ελάφι ( που εμφανιζόταν πάντα θεόσταλτο σύμφωνα με τη παράδοση ) και από τότε θυσίαζαν αντί για ελάφι…Μοσχάρι! Το έθιμο συνεχίστηκε με τον ερχομό των προσφύγων στην Ελλάδα μέχρι το μεγάλο σεισμό του 1954 όπου και διακόπηκε για να ξανά ξεκινήσει το 1990. Μέχρι το 1998 τελούνταν στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου όπου και γινόταν με προσφορές ζώων από τους κατοίκους. Το 1998 το έθιμο μεταφέρθηκε, ως το 2006, στην κεντρική πλατεία και πήρε μάλιστα ως έθιμο μεγάλες διαστάσεις αφού οι μερίδες που ετοιμάζονταν πλησίαζαν τις 3.000. Από το 2007 τελείται και πάλι στο χώρο της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, με άφθονο δωρεάν φαγητό ( πλιγούρι με κρέας ) μαγειρεμένο μέσα σε μεγάλα καζάνια, κρασί και χορό με τοπικά παραδοσιακά τραγούδια.
Αξιόλογο είναι και το παραδοσιακό έθιμο της Πρωτοχρονιάς με τους Ντιβιτζήδες (καμηλιέρηδες) και τις Καμήλες. Το έθιμο παραπέμπει στην αρχαιότητα που μεταμφιεσμένοι οι άνθρωποι γιόρταζαν και τιμούσαν τον Θεό Διόνυσο με σάτιρες και χορούς σε «ξέφρενους» ρυθμούς. Μετά την επικράτηση της χριστιανικής θρησκείας τα έθιμα διαμορφώθηκαν ανάλογα για να μπορέσουν να διατηρηθούν. Οι ντιβιτζίδες ντύνονται με προβιές και φορούν στο κεφάλι το καούκι που είναι καπέλο και μάσκα μαζί. Είναι φτιαγμένο από «κιτσιά» (αρνίσιο μαλλί),στολισμένο με καθρεφτάκια ( για τον ξορκισμό των πνευμάτων) και πολύχρωμες κορδέλες, και στη θέση των δοντιών έχουν «αρμάθες» από ξερά φασόλια. Στη μέση και τα πόδια φορούν μικρά κουδουνάκια που δημιουργούν θόρυβο όταν χορεύουν ή τσακώνονται οι ντιβιτζήδες. Στα χέρια κρατούν το «τοπούζ»(ξύλινο ρόπαλο) με το οποίο χτυπούνε χάμω εκβιάζοντας κατά κάποιο τρόπο τη γονιμότητα της γης. Η καμήλα είναι μια ξύλινη κατασκευή σκεπασμένη με «τσόλι»(υφαντό από τραγίσιο μαλλί με ένα μακρόστενο λαιμό από προβιά όπως και το κεφάλι της, με κρεμασμένα πολλά μεγάλα μπρούτζινα κουδούνια(τούτσα). Ο θόρυβος των κουδουνιών καθώς η καμήλα κουνιέται συντελεί στο ξύπνημα της φύσης από τη χειμωνιάτικη νάρκη. Η καμήλα στερεώνεται με ζωνάρια δεμένα σταυρωτά πάνω στο ανθρώπινο σώμα και ζυγίζεται με τέχνη για να μην γέρνει και κουράζει τον «καμιλτζή». Οι ντιβιτζήδες, η καμήλα, ο γκαϊντατζής ή ο φιουρτζής(παίζει φλογέρα) συνοδεύουν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τις σάρτες(χορωδίες) από σπίτι σε σπίτι. Οι νοικοκυραίοι αφού ακούσουν τα τραγούδια και τα παινέματά τους κερνούν όλους και δίνουν κάποιο φιλοδώρημα. Πολλές φορές η καμήλα πέφτει κάτω και κάνει την άρρωστη και σηκώνεται μόλις βγει το κέρασμα. Ανήμερα την Πρωτοχρονιά αμέσως μετά την λειτουργία στην εκκλησία, οι ντιβιτζήδες, οι καμήλες και οι μουσικοί ανοίγουν τον χώρο στη πλατεία του χωριού, όπου συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι χορεύοντας κυρίως ζωναράδικο και συγκαθιστό.